Những “thần y” chữa rắn độc cắn như… thần thoại

Những ngày lang thang ở huyện Tân Sơn (Phú Thọ), tôi đã được nghe rất nhiều chuyện kỳ bí, khó tin cứ như thần thoại. Điều đặc biệt là những câu chuyện mang hơi hướng thần thoại lại được chính miệng các cán bộ có uy tín kể.

Trưởng Công an huyện Tân Sơn, anh Trử Văn Thông (khi làm khai sinh, cán bộ tư pháp ghi Chử thành Trử, song anh Thông vẫn để nguyên như vậy) khẳng định như đinh đóng cột rằng, chính anh, đã không dưới 20 năm, với hàng trăm lần tận mắt những ông thầy cúng, chỉ cần niệm thần chú, hoặc quẹt chiếc lá vào vết thương, lập tức, dòi bọ từ vết thương trâu bò, chó lợn cứ lổm ngổm bò ra. 
Nhưng khó tin nhất là chuyện có một số thầy cúng chữa rắn cắn cứ như thần thoại: niệm chú rồi hà hơi bằng miệng, sau đó đắp lá, là chất độc trong người nạn nhân biến mất, chẳng cần phải đi bệnh viện cho tốn kém. Vốn chẳng tin mấy chuyện truyền miệng và có hơi hướng thần thoại, nên không tận mắt, tôi coi những chuyện đó như chuyện vui.

Chị Viễn vẫn còn thảng thốt khi nghĩ lại lần bị rắn độc cắn

Nhưng rồi, mới đây, ngồi trò chuyện với các cán bộ xã Thu Cúc (Tân Sơn, Phú Thọ), gồm Phó Chủ tịch xã Hà Mạnh Hùng, Phó Công an xã Hà Văn Tân, tôi lại một lần nữa được nghe những câu chuyện này. Lần này thì họ nêu đích thực tên họ “thần y”, tên nạn nhân của các vụ rắn cắn được cứu sống, cùng địa chỉ cụ thể.

Số lượng “thần y” có công năng đặc dị này ở xã Thu Cúc lên tới vài người. Phó Công an xã Hà Văn Tân liệt kê cho tôi: “Thần y” Hà Văn Mới, Hà Văn Án, Hà Văn Hợp, Hà Văn Ưu, Hà Văn Giáp… Đặc biệt nhất là “thần y” chữa rắn cắn Hà Văn Mới, ông từng là Chủ tịch Mặt trận xã Thu Cúc. Tất cả số “thần y” này đều là học trò của ông Bái, người đã mất từ nhiều năm trước.

Theo chỉ dẫn của đồng chí Hà Văn Tân, tôi tìm đến nhà chị Hà Thị Viễn ở xóm Giác 1, nằm ngay mặt đường Quốc lộ 37 đi Sơn La. Cô con gái đi gọi, một lát chị Viễn tìm về. Dáng người còn mệt mỏi, chân đi ủng cao quá đầu gối.

Chị Viễn tháo ủng, vén quần lên cho chúng tôi xem vết rắn cắn từ 2 tháng trước đã thành hình sẹo. Chị giải thích: “Thầy Hợp dặn mình phải đi ủng khi ra ngoài đường, nhất là lội ruộng. Ở nhà cũng phải đi dép, tránh tiếp xúc với đất. Từ hôm bị rắn cắn đến nay, đã 2 tháng rồi, mình chưa được tắm, chỉ được lau qua người bằng nước ấm. Thầy bảo phải kiêng nước, đến khi nào khỏe mạnh như bình thường mới thôi”.

Chị Viễn chỉ vết sẹo do rắn cắn từ hai tháng trước

Theo lời chị Viễn, cách đây 2 tháng, khi dọn những tấm gỗ mỏng phơi ở chân đồi, bất ngờ, một con rắn to bằng cổ tay, toàn thân vằn đen vằn trắng (cặp nia – loại rắn cực độc), từ phía dưới tấm ván đớp vào chân chị. Ngay lập tức, chân đau nhức, tấy đỏ, rồi chị Viễn lên cơn co giật.

Khi bị rắn cắn, người dân ở đây không đi bệnh viện, mà luôn tìm đến các “thần y”. Mọi người chạy lên nương tìm kiếm, hơn tiếng sau, ông Hợp mới có mặt ở nhà chị Viễn. Khi đó, chị Viễn đã rất yếu.

Ông Hợp niệm chú, hà hơi liên tiếp 3 lần vào vết rắn cắn, sau đó hà hơi vào miệng chị. Vài phút sau, ông Hợp lại lặp lại hành động đó. Sau vài lần hà hơi, chị Viễn thấy người dịu dần, hết co giật, tỉnh táo hẳn.

Ông Hợp ra bìa rừng hái vài loại lá cây, tróc vỏ một loại cây lạ, giã nát, rịt vào vết rắn cắn. Ông đưa miếng vỏ cây bắt chị Viễn nhai nát, nuốt hết nước. Sau đó, chị Viễn ngủ ly bì. Sớm hôm sau tỉnh dậy, thấy khỏe hẳn, ăn ngon, ngủ tốt. Chị thật không ngờ mình được cứu mạng đơn giản như vậy.

Chị Viễn phải tránh nước đến khi khỏe mạnh hẳn

Ngay cạnh nhà chị Viễn là chị Hoa, cũng từng bị rắn độc cắn hồi năm ngoái. Hôm đó, vợ chồng chị Hoa cùng nhiều người trong bản vào rừng sâu chặt giang. Chiều muộn, mọi người về, song vợ chồng chị Hoa không về ngay, cố lấy thêm ít nữa. Lúc lúi húi chặt giang, một con rắn to như điếu cày, đen xì, chẳng rõ là giống rắn gì phóng như tên lửa đớp trúng mặt.

Do con rắn độc cắn vào trúng mặt, nên chất độc nhanh chóng tấn công hệ thần kinh trung ương. Chỉ vài phút sau khuôn mặt chị Hoa sưng vù, đôi chân không cảm nhận được gì nữa, không thể đứng vững, bước đi được. Một mặt chồng chị kêu mọi người vào rừng khiêng chị về, một mặt dặn người đi gọi ông Hợp.

Lúc khiêng chị Hoa về đến nhà, mặt sưng to đến nỗi không nhìn thấy mắt đâu nữa, toàn thân co giật, miệng sùi bọt, thở không ra hơi. Nhìn cảnh chị Hoa, không ai tin rằng chị có thể sống được khi ôtô chạy xuống đến Hà Nội. Thế nhưng, cũng chỉ bằng mấy câu thần chú, hà hơi và mấy tấm lá rừng cùng miếng vỏ cây mà chị Hoa thoát “án tử”.

Còn nhiều người nữa ở cái xóm Giáp 1 này đã thoát khỏi miệng “tử thần bò sát” với hàm răng lởm chởm có thể bơm chất kịch độc vào người, nhờ phương pháp chữa bệnh như thần thoại. Nào là anh Tứ, ông Tâm, em Thành, chị Hương, mẹ chồng chị Hương… Ở vùng đất rừng rú hoang rậm này, những người thường xuyên đi rừng, cả đời không lần nào bị rắn độc cắn mới là chuyện lạ.

Trong số hàng chục nhân chứng từng bị rắn độc cắn và được cứu sống (điều đặc biệt là tôi không tìm nổi một người bị chết vì rắn độc cắn ở vùng đất này), tôi nghe người dân kể nhiều về ông Hà Văn Tài (ở xóm Bặn), thường gọi là Tài Còi, vì dáng người nhỏ thó.

Ông Tài Còi đã thoát khỏi miệng tử thần nhờ kiểu chữa bệnh kỳ lạ

Tôi dễ dàng tìm thấy ông Tài Còi trong một dinh cơ khá khang trang ở mặt Quốc lộ 37. Ông Tài Còi kể rằng, có được nhà cửa khang trang thế này là nhờ bọn rắn độc cả. Ông Tài vốn là người dưới xuôi, lên vùng Tân Sơn này khai phá rừng rú theo phong trào từ mấy chục năm trước.

Khi đó, ở vùng rừng rú này rắn rết nhiều vô kể. Ngày trẻ, ở quê, vốn có tài bắt rắn, không sợ loài vật cực độc này, nên khi lên đây, ngoài việc làm nương rẫy, ông đã kiêm thêm nghề bắt rắn, rồi buôn rắn độc về xuôi. Khi rắn độc cạn kiệt, ông chuyển sang nghề nuôi rắn.

Ông Tài xây dựng hàng loạt hầm ngầm, chia thành nhiều chuồng nhỏ, độ mét vuông mỗi chuồng, rồi thả rắn vào đó nuôi. Hầu hết giống rắn ông thu mua từ tự nhiên, do nhân dân quanh vùng bắt được. Mua được con to, ông xuất luôn, còn con nhỏ thì thả vào chuồng nuôi tiếp, đủ cân, được giá mới đem bán. Làm ăn quanh con rắn, thế mà thành khá giả.

Sở dĩ tôi tìm gặp ông Nguyễn Văn Tài, tức Tài Còi, là bởi ông từng bị rắn cắn, được cứu sống, lại làm nghề buôn rắn, nuôi rắn, bắt rắn. Các “thần y” có khả năng chữa được rắn cắn hay không, có lẽ, ông sẽ hiểu hơn những người khác.

Suốt quãng đời đi bắt rắn, buôn rắn, ông Tài đã nghe kể, rồi rất nhiều lần chứng kiến những chuyện thật như bịa: Sau khi thầy cúng niệm chú, hà hơi, nạn nhân bị rắn cắn liền tỉnh lại. Khi tỉnh rồi, đắp lá, đều khỏi.

Mới năm ngoái, chính mắt ông Tài chứng kiến anh Tuấn ở xã Tân Lập (Tân Sơn) bị con cặp nia đớp vào tay. Anh này đi soi ếch, vồ được con cặp nia. Khi trên đường về, gặp con rắn ráo, anh chuyển con cặp nia sang tay trái để vồ con rắn ráo. Không ngờ, con cặp nia tuột khỏi tay, đớp vào cổ tay anh một nhát.

Ông Tài Còi đã bị con rắn hổ phì đớp trúng mặt. Ảnh: Nguyệt Diễm.

Anh Tuấn chạy về đến nhà thì ngã lăn ra đất, miệng cứng đờ không nói được, không há ra nổi để đổ cháo. Người lịm dần, khó thở và mọi người xác định sẽ chết.


Các cụ già tập hợp phân công công việc, người tóm lợn chuẩn bị mổ, người gọi thầy cúng chuẩn bị làm ma, quan tài thì đã đóng xong. Thế nhưng, một ông thầy cúng người Dao đến, thấy anh Tuấn vẫn còn thở nhẹ, liền niệm chú, thổi hơi. Làm như vậy vài lần, đột nhiên, máu đen xì từ vết thương phụt ra cả chén. Một lát sau thì anh này tỉnh, được đắp mấy cái lá lẩu, thế là khỏi.


Mặc dù chứng kiến cảnh đó nhiều lần, song ông Tài vẫn không tin, vẫn coi là vớ vẩn, mê tín dị đoan, cho đến khi chính ông bị một con hổ phì to đại tướng đớp trúng mặt.


Ấy là hồi năm kia, khi dùng móc lôi con hổ phì cỡ 2kg từ trong chuồng ra để cho vào lồng đem bán. Chẳng hiểu mắt mũi quáng gà thế nào, ông tóm vào cổ, nó vặn người tuột ra rồi vọt lên đớp trúng mặt. Là người có nhiều kinh nghiệm, song ông biết rằng tính mạng của mình đã nguy cấp, mạng sống chỉ còn một phần trăm, khi con hổ phì to như thế lại cắn vào mặt. Nọc độc hổ phì ngấm đến đâu, thịt thối đến đó. Khi chất độc ngấm vào xương, nó sẽ phá hủy xương, cơ và khi vào đến tủy thì vô phương cứu chữa.

Con rắn hổ phì này đã cắn ông Tài Còi khi nó nặng 2kg. Ảnh: Nguyệt Diễm.

Xuống bệnh viện thì không kịp nữa rồi, nên dù chẳng tin kiểu chữa bệnh kỳ quái, song ông vẫn liều một phen kêu vợ gọi ông Giáp ở xóm Chiềng đến chữa trị. Ông Giáp cũng sử dụng phương pháp chữa trị kỳ quái y như các “thần y” khác, chỉ thổi rất khẽ vào vết thương và vào miệng ông. Khi ông tỉnh táo, nhìn thấy mọi người, suy nghĩ trở nên sáng suốt thì ông Giáp đắp thuốc và cho ông nhai một mẩu vỏ cây bé xíu. Chỉ có thế mà ông Tài Còi được cứu mạng và tin tuyệt đối vào kiểu chữa bệnh kỳ quái này.


Tuy nhiên, qua lần thực tế chữa bệnh, ông nhận thấy hai điều mà lời đồn không đúng. Thứ nhất, sau khi thầy cúng niệm chú, thổi hơi, thì bệnh nhân chỉ tỉnh táo hơn, chứ không hết đau như những lời đồn. Các cơn đau nhức còn kéo dài đến cả tuần. Thứ nữa, chuyện đồn đại, nếu người bị rắn cắn được thầy cúng cứu sống thì con rắn sẽ chết, và ngược lại, người bị cắn chết thì con rắn sẽ sống.


Ông Tài Còi đã không bán con rắn hổ phì đó, mà giữ lại nuôi dưỡng để làm kỷ niệm. Không những con rắn đó không chết như lời đồn mà nó còn lớn như thổi và giờ nó là con rắn lớn nhất mà ông sở hữu. Nó đã nặng tới 3,5kg.

Hiện con rắn cắn ông Tài đã nặng 3,5kg, song nó vẫn chưa chết như lời đồn đoán. Ảnh: Nguyệt Diễm.

Kể xong chuyện, ông Tài Còi ra khu chuồng, mở nắp. Tôi ngó xuống, lạnh sống lưng khi thấy một con rắn mốc thếch như con trăn nằm im lìm. Ông Tài Còi lôi nó lên, nó dài quá đầu ông. Nhìn con rắn đến là khiếp. Tôi trộm nghĩ, nó mà đớp cho quả, không biết tính mạng mình sẽ như thế nào.


Nghe nhiều chuyện thần thoại về các “thần y” chữa rắn cắn quá, tôi liền tìm gặp một vị “thần y” mà nhiều người nhắc đến, đó là ông Hà Văn Hợp, người Mường, ở xóm Giáp 2 (Thu Cúc, Tân Sơn, Phú Thọ).


Ông Hợp gần 60 tuổi, tướng mạo hiền lành, xởi lởi, dễ gần, chứ không đầy huyền bí như trong thần thoại. Vợ chồng, con cái ông sống trong một căn nhà giản dị.


Hỏi chuyện chữa bệnh rắn cắn bằng phuơng pháp huyền bí, ông khẳng định là có thật, chứ không phải huyền bí gì cả. Từ ngày học được phương pháp chữa rắn cắn, ông đã cứu mạng hàng trăm người ở khắp huyện Tân Sơn và Thanh Sơn. Theo ông Hợp, riêng ở xã Thu Cúc cũng có cả chục người chữa được rắn độc cắn và đều là học trò của thầy cúng Hà Văn Bài. Tuy nhiên, phần lớn số họ đã chết già, người còn sống thì phần lớn đã bỏ nghề vì giờ ít rắn nên ít người bị cắn.

"Thần y" chữa rắn cắn Hà Văn Hợp. Ảnh: Nguyệt Diễm.

Lý do nữa khiến phần lớn các thầy cúng bỏ nghề chữa rắn cắn, theo ông Hợp là vì, những người theo nghề này thường xuyên bị… rắn cắn.


Tuy nhiên, lý do chính khiến các thầy cúng không mặn mà với công việc này là vì họ phải kiêng khem đủ thứ. Chẳng hạn, khi bản làng, người nhà có đám ma, đám cưới, đám giỗ, đều phải làm lễ cúng bái cầu kỳ trước khi đến. Hài ước hơn nữa là để chui qua chiếc dây phơi quần áo, cũng phải cúng khấn vài lời. Những người làm nghề này tính nết lại hay cáu bẳn, thường xuyên mắng mỏ, cáu giận vợ con, khiến vợ con rất buồn. Đã vậy, lại chẳng có lợi lộc gì từ nghề này. Theo ông Hợp, ông cũng không hào hứng chữa rắn cắn cho ai, nhưng nhìn thấy người sắp chết mà không cứu thì không thể chấp nhận được.


Tôi hỏi ông Hợp về câu thần chú trước khi thổi hơi vào vết rắn cắn và vào miệng nạn nhân, ông đọc một lèo bằng tiếng Mường. Theo ông, đây là những từ cổ được truyền miệng lại. Bản thân ông cũng không rõ nghĩa, thầy dạy thế nào thì cứ đọc lại như vậy. Việc thổi hơi cũng là cách thức do thầy dạy, còn nguyên lý khoa học thế nào thì ông cũng mù tịt.

Ông Hà Văn Hợp: "Vì phải kiêng khem nhiều thứ, lại chẳng được lộc lá gì, nên rất ít người theo nghiệp chữa rắn cắn". Ảnh: Nguyệt Diễm.

Theo ông Hợp, có thể bí quyết nằm ở mấy cái lá cây và vỏ cây mà thầy ông chỉ cho ông hái ở trong rừng, để đắp vào vết thương và cho người bị rắn cắn nhai.


Là người nhiều năm tìm hiểu văn hóa cổ truyền dân tộc vùng cao, tôi nghĩ rằng, điều lý giải của ông Hợp về những chiếc lá và vỏ cây mà ông hái trong rừng mới là những vị thuốc đặc biệt chữa rắn cắn. Những hành động như niệm chú, hà hơi có thể chỉ là một biện pháp kiểu như “thôi miên”, tạo niềm tin, hoặc ám thị mạnh mẽ với nạn nhân, khiến nạn nhân quên đi đau đớn và có thêm nghị lực để đối chọi với chất độc trong người.


Dù sao, phương pháp chữa rắn độc cắn của những thầy lang người Mường ở Thu Cúc (Tân Sơn, Phú Thọ) cũng là những phương pháp bí truyền. Tác dụng có thực hay không, cần các nhà khoa học, các nhà chuyên môn vào cuộc nghiên cứu. Nếu mấy chiếc lá rừng, vỏ cây có tác dụng chữa rắn độc cắn, thì nên áp dụng phổ biến, hoặc hướng dẫn cho nhân dân biết để sử dụng ngay khi bị rắn cắn trong lúc chuyển về bệnh viện. Đặc biệt, những nông dân ở làng nghề nuôi rắn, nơi mà mỗi năm không ít người mất mạng vì “tử thần bò sát”, rất cần hiểu biết rõ về bài thuốc này.


Phạm Nguyệt Diễm